Tarlabaşı Toplumunu Destekleme Derneği-Tarlabaşı Toplum Merkezi (TTM), medyadaki nefret söylemi ve hedef gösterme haberleriyle başlayan, idari ve hukuki yaptırımlarla devam eden ve geldiğimiz aşamada sınırları keyfi ve öngörülemez hale gelen bir süreç deneyimliyor.
Türkiye’de demokrasi ve hukukun üstünlüğünün gerilemesiyle birlikte sivil topluma ve hak savunucularına yönelik karalama kampanyaları, idari ve yargısal baskı gitgide yoğunlaşmaktadır. TTM’nin maruz kaldığı süreç, örgütlenme özgürlüğünün sürekli saldırı altında olduğu bu arka plandan bağımsız değerlendirilemez. Tarlabaşı bölgesinin, dernek çalışanlarının ve yönetiminin kriminalize edilme çabası[1] ve örgütlenme özgürlüğüne yapılan bu ağır müdahale, hakkın kendisini ortadan kaldırdığı gibi çok sayıda temel hak ve özgürlüğün kesişiminde faaliyet yürüten TTM’nin temas ettiği savunuculuk alanlarını da tehdit etmektedir. TTM’nin yaşadıkları çocuk hakları, toplumsal cinsiyet eşitliği, ayrımcılık ve yoksulluk üzerine çalışanlar başta olmak üzere tüm sivil topluma yönelik bir tehdittir.
Bu bilgi notu, Haziran 2021 itibariyle medya organlarınca TTM’ye yönelik saldırılar, hakkımızda yürütülen idari ve hukuki süreçler ile örgütlenme özgürlüğü hakkımıza öngörülemez ve hukuka aykırı bir biçimde müdahale edilmesini özetlemektedir.
İçindekiler
- Tarlabaşı Toplum Merkezi Hakkında
- Karalama Haberleri ve Adli ve İdari Süreçler
- İçişleri Bakanlığı Denetimi ve Sonuçları
- Adli Süreçler
- Tüm Sürece İlişkin Kronoloji
1. Tarlabaşı Toplum Merkezi Hakkında
Tarlabaşı Toplum Merkezi, 2006 yılında İstanbul Bilgi Üniversitesi Göç Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından Beyoğlu Tarlabaşı semtinde kente göçle gelenlerin kent yaşamına eşit katılımını desteklemek amacıyla oluşturulan bir pilot proje olarak başlamıştır. Haziran 2007 tarihinde ise Merkez’in çalışmalarının sürdürülebilmesi için Tarlabaşı Toplumunu Destekleme Derneği’nin kuruluşu gerçekleştirilmiştir.
TTM, yoksulluk, ayrımcılık ve toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin en yoğun şekilde yaşandığı dezavantajlı kılınmış bölgelerden biri olan Beyoğlu-Tarlabaşı’nda, bir toplum merkezi modeli ile faaliyetlerini yürütmektedir. Söz konusu sorunların çözümüne yönelik olarak çocuk ve kadınları önceliklendirir. TTM’nin amacı, çocukların ve kadınların tüm haklarına eşit bir şekilde erişebilmelerini desteklemektir. Bu doğrultuda hak temelli yaklaşımla koruma, güçlenme ve savunuculuk faaliyetleri yürütür ve deneyimini yerelden genele yaygınlaştırmayı amaçlar.[2] Bu faaliyetleri uzman ve çalışanların yanı sıra hak temelli sivil toplumun önemli bir paydaşı olan gönüllülerin desteğiyle yürütür.
TTM 15 yıldır, Tarlabaşı’nda çocukların ve kadınların bir araya gelebilecekleri güvenli alanları kurmak ve dezavantajlı kılınmış, ayrımcılığa uğrayan tüm çocukların ve kadınların haklarını korumak için çalışmıştır.
2. Karalama Haberleri ve Adli ve İdari Süreçler
TTM, Haziran 2021’de LGBTİ+ çocuklara ilişkin konuları ele almak üzere bir Gönüllü Etkinliği planladı. 27 Haziran 2021 için planlanan ve Kaos GL Derneği tarafından yayınlanan “LGBTİ+ Öğrencileri Aile ve Okul Kıskacına Karşı Nasıl Korumalı?” isimli kılavuz[3] kapsamında gerçekleşecek olan etkinliğin sosyal medya paylaşımı üzerine bir gazeteci tarafından TTM’yi ve etkinliği yürütecek uzmanları hedef gösteren haber yayımlandı.[4] 25.06.2021 tarihinde Milat Gazetesi’nde Tarlabaşı Toplum Merkezi hakkında çıkan haberi aynı gazetecinin sosyal medya paylaşımları takip etti. Söz konusu gazete ve gazeteci karalama ve hedef gösterme eylemlerine 09.02.2022 tarihine dek sistematik olarak devam etti. Benzer haberler farklı mecralarda da yeniden yayımlandı. [5]
Karalama haberlerinin çıkışının hemen ardından TTM’ye yönelik idari ve adli süreçler başlatıldı. 29.06.2021 tarihinde İstanbul İl Sivil Toplumla İlişkiler Müdürlüğü tarafından, iki gün süren bir denetim gerçekleşmiştir. Bu denetime dair herhangi bir sonuç tarafımıza ulaşmamıştır. 26.07.2021-20.08.2021 tarihleri arasında ise İçişleri Bakanlığı Dernekler Denetçiliği tarafından bir denetim gerçekleşmiştir. Bu denetim ve denetime bağlı olarak başlayan adli ve idari süreçlere dair detaylara aşağıda yer verilmiştir.
3. İçişleri Bakanlığı Denetimi ve Sonuçları
İçişleri Bakanlığı Dernekler Denetçiliği denetimi 26.07.2021-20.08.2021 tarihleri arasında dernekler denetçisi ve yardımcıları tarafından gerçekleştirilmiştir. Denetim görevlendirme yazısı, derneğin 01.01.2016 – 26.07.2021 tarihleri arasındaki faaliyetlerine ilişkin genel dernek denetimi ile birlikte söz konusu haber ve sosyal medya paylaşımlarıyla ilgili inceleme talimatını içermiştir. Bununla birlikte, hem denetim sürecinde hem de tevdi raporlarında denetim kapsamının dışına çıkan inceleme ve değerlendirmeler yapılmıştır. Denetimde idari ve mali bilgi ve belgelerle birlikte Derneğin son 5 yılda gerçekleştirdiği tüm faaliyetlere ve projelere ilişkin raporlar sunulmuştur.
Bu denetimin görevlendirilme sürecine ve denetimin sonuçlarının bütününe ancak hakkımızda açılan “yokluğun tespiti” ve “derneğin feshi” dava dosyalarına sunulan rapor ve eklerden erişilmiştir.
Dernekler denetçileri, denetim sonucunda bir genel, dört tevdi olmak üzere 14.09.2021 tarihli beş ayrı rapor hazırlamıştır. Dernek, bu raporların 3’üne bağlı olarak farklı kamu kurumları tarafından başlatılan idari ve adli süreçlerden 26.10.2021 ile 10.02.2022 tarihleri arasında haberdar olmuştur.
4. Adli Süreçler
İstanbul 8. Sulh Hukuk Mahkemesi: “Yokluğun Tespiti” Davası
Dernekler denetçileri tarafından hazırlanan 4. Tevdi Raporu sonucu uyarınca İstanbul Valiliği 15.10.2021 tarihinde Derneğe yönelik olarak, “Derneğin amacının gerçekleşmesinin olanaksız hale gelmesi nedeniyle 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 87/1 hükmü gereğince derneğin kendiliğinden sona erdiğinin tespiti” talepli olarak “yokluğunun tespiti” davası açmıştır. Tevdi Raporuna dayanılarak “Derneğin kuruluş amacının İstanbul Bilgi Üniversitesi tarafından yürütülen proje çerçevesinde kurulmuş olan ‘Tarlabaşı Toplum Merkezi’ ile sıkı sıkıya bağlı olduğu, söz konusu Merkezin varlığı ile Derneğin amacının bir bütünlük arz ettiği, (…) ancak ilgili projenin 2007 yılı Eylül ayında sona ermesiyle böyle bir merkezin artık faaliyette olmaması nedeniyle derneğin kurulduğundaki amacının gerçekleşmesinin olanaksız hale geldiği” iddia edilmiştir.
Tarlabaşı Toplum Merkezi’nin varlığının İstanbul Bilgi Üniversitesi’nin yazdığı projenin süresi ile sınırlı olması gerektiği iddiasının mesnetsiz olduğu, derneğin kuruluş amacının Tarlabaşı Toplum Merkezi’ni yaşatmakla sınırlı olmadığı ve dernek tüzüğünde belirtilen amaçlar için faaliyet yürütmenin ne olanaksız olduğu ne de ilgili ihtiyaçların ortadan kalktığını içeren cevap dilekçemiz 29.12.2021 tarihinde mahkemeye sunulmuştur. İstanbul 8. Sulh Hukuk Mahkemesi’nde görülecek olan davanın ilk duruşması 14.04.2022 Perşembe günü saat 11.45’te gerçekleşecektir.
İstanbul 18. Asliye Hukuk Mahkemesi: “Derneğin Feshi” Davası
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı Fikri ve Sınai Haklar Soruşturma Bürosu, Dernekler denetçilerinin 2. Tevdi Raporu’nun Eleştirilen Hususlar başlıklarına aynen yer vererek 07.02.2022 tarihli davaname ile derneğin feshi ve feshine karar verilene kadar faaliyetten alıkonulması şeklindeki tedbire karar verilmesini talep etmiştir. Türk Medeni Kanununun 89. ve Dernekler Kanununun 30/b maddelerine dayanılarak açılan davada Derneğin kanuna ve ahlaka aykırı hale geldiği iddia edilmiştir. Tevdi Raporu ve davanamede bu iddialar kapsamında yer verilen işlem ve eylemler ancak idari para cezası yaptırımı doğurabilecek defter kayıtlarında eksikler ile eğitim faaliyetlerinde bulunulup izin alınmadığı, dernek yayınlarının cumhuriyet başsavcılığına bildirilmediği gibi hususlardır. Ayrıca bir gerekçelendirme olmadan “(…) çocukları hedef alarak, toplumda kısaca LGBTİ (lezbiyen, gey, biseksüel, travesti, intersex) olarak bilinen kişilerin cinsel eğilimlerini normalleştirmek sureti ile çocukların cinsel kimliklerini etkileme” iddiası ileri sürülmüştür.
18. Asliye Hukuk Mahkemesi 21.02.2022 tarihli tensip tutanağında davanamenin kabulüne, davada Dernekler Kanununun 18. maddesi kapsamında “basit yargılama usulünün” uygulanmasına ve Türk Medeni Kanununun 90. maddesi uyarınca Derneğin faaliyetten alıkonulması şeklinde ihtiyati tedbir uygulanmasına karar verilmiştir. Dernek hakkındaki ihtiyati tedbir kararına 28.02.2022 tarihinde itiraz edilmiş, cevap dilekçemiz ise 07.03.2022 tarihinde sunulmuştur. İhtiyati tedbir kararına itirazın değerlendirildiği duruşma 06.04.2022 tarihinde gerçekleştirilerek, tedbir kararına yapılan itiraz kabul edilmiş ve faaliyetten alıkonulma şeklindeki ihtiyati tedbir kararı kaldırılmıştır. Derneğin feshi talebinin değerlendirileceği duruşma 18.05.2022 Çarşamba günü saat 10.45’te İstanbul 18. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde görülecektir.
Davanamede sıralanan eylemler ve iddia edilen hukuka aykırılıkların hiçbiri fesih sonucunu doğuracak yoğunluk ve şiddette değildir. Üstelik iddialar ile hukuki dayanaklar birbiri ile ilgisiz ve soyuttur. Derneğin hangi eyleminin, hangi hukuki dayanak çerçevesinde, hangi fesih sebebini içerdiği belirtilmemiştir. İnternet yayınları ve sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek Derneğin “pek çok suçun işlendiği merkez” haline geldiği ileri sürülmüştür. Oysa bu konuda ne Dernek ne de herhangi bir yöneticisi hakkında verilmiş bir ceza kararı yoktur. Ayrıca Derneğin izinsiz eğitim faaliyetleri düzenlediğine dair iddianın dayandırıldığı 5580 sayılı Özel Eğitim Kurumları Kanununun 3. maddesinin dokuzuncu fıkrasının Anayasaya aykırı olduğuna ilişkin iptal istemine de cevap dilekçemizde yer verilmiştir.
5. Sürece İlişkin Kronoloji
Bahsi geçen süreçte yaşanan önemli olaylara aşağıda kronolojik olarak yer verilmiştir.
25.06.2021: Milat gazetesinde süreci başlatan karalama haberi yayınlandı ve Milat gazetesi muhabirinin sosyal medya paylaşımları başladı[6].
25.06.2021: Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Beyoğlu İlçe Müdürlüğü Sosyal Hizmetler Birimi tarafından dernek ziyaret edildi.
29.06.2021: İstanbul Valiliği İl Sivil Toplumla İlişkiler Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen denetim iki gün sürdü.
02.07.2021: A Haber televizyon yayınında ve internet sitesinde hakkımızda haber yaptı[7]: “Şişli’de toplum merkezinde LGBT ve terör eğitimi”
19.07.2021: Dernek Yönetim Kurulu başkanının İstanbul Emniyet Müdürlüğü Çocuk Şube Müdürlüğü tarafından “müstehcenlik” iddiasıyla ifadesi alındı.
26.07.2021-20.08.2021: İçişleri Bakanlığı Dernekler Denetçileri denetimi gerçekleşti.
28.07.2021: Kolluk kuvvetlerinin mahalleyi ziyaret ettiği, dernek hakkında sorular sorduğu ve derneğin çocuklara “terör örgütü propagandası” yaptığına dair yorumlarda bulunduğu öğrenildi.
12.08.2021: Beyoğlu Kaymakamlığı tarafından oluşturulan bir komisyon tarafından denetim yapıldı. Dernek Başkanı denetime dayanak olan yazıyı CİMER’e başvuruda bulunarak talep etti, ancak iç belge olduğu gerekçesiyle bilgi paylaşılmadı.
01.10.2021: Milat gazetesi muhabirinin sosyal medya paylaşımı: “…Dün de paylaşım yapmışlar. Çocuklara yönelik renkli eğitim ve PKK eğitimine devam ediyorlar. Yetkili makamlar suç unsuru bulamadı demek ki!!!”
26.10.2021: İstanbul Valiliği İl Sivil Toplumla İlişkiler Müdürlüğü’nden derneğin amblem kullanımının mülki idare amirliğine bildirilmesi gerektiğine ilişkin bir uyarı yazısı alındı.
05.11.2021: Dernek mali kayıtlarına ilişkin hatalardan kaynaklı olarak idari para cezasını içeren Beyoğlu Kaymakamlığı İdari Yaptırım Kararı, İlçe Emniyet Müdürlüğü’nden Yönetim Kurulu Başkanı tarafından teslim alındı.
20.11.2021: Milat gazetesi muhabiri, Twitter’ın TTM ile ilgili bir paylaşımı hakkındaki şikayetini paylaşıp “…İnşallah yakında tüm mecralarda bizimle karşılaşacaksınız… Aralık ayında malumlar için rüzgarlar ters esecek…” şeklinde doğrudan derneği hedef alan bir tehdit paylaşımı yaptı, daha sonra bu paylaşımı sildi.
29.11.2021: Derneğin yokluğunun tespiti davası Yönetim Kurulu başkanı ve başkan yardımcısına tebliğ edildi.
24.12.2021: Savcılıktaki müstehcenlik konulu soruşturmadan takipsizlik kararı çıktığı bilgisi avukatımıza ulaştı.
09.02.2022: Milat gazetesi manşet haberinde yeni bir davadan söz edildi[8]: “…LGBT’nin odağı Tarlabaşı Toplum Merkezi’nin sözde eğitim verdiği çocuklara yönelik pedofili faaliyetlerinde bulunduğu ve PKK sempatizanlığı empoze ettiği için İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından Asliye Hukuk Mahkemesince faaliyetten alıkonulması ve derneğin feshi için önceki gün dava açılmasına rağmen CHP’li İBB’nin birkaç gün önce yayınladığı raporda sapkın merkeze övgüler yağdırıp işbirliği yaparak TTM’yi kurtarmaya çalıştığı ortaya çıktı.”
10.02.2022: Avukatlar adliyeden bilgi alarak hakkımızda derneğin feshi davasının açılmış olduğunu doğruladı. Bu sayede Dernek hakkında açılan davadan, Milat gazetesinin daha önce haberdar olduğu anlaşıldı.
11.02.2022: Derneğin feshi davasına konu iddialar için 2018-2021 dönemi yönetim kurulu başkanları hakkında da Cumhuriyet Başsavcılığı Basın Suçları Soruşturma Bürosu tarafından Dernekler Kanunu’na muhalefetten soruşturma başlatıldığını öğrendik.
21.02.2022: Derneğin feshi davasının görüldüğü İstanbul 18. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin savcılığın tedbir talebini kabul ederek derneğin faaliyetten alıkonmasına karar verdiğini öğrendik.
15.03.2022: Derneğin faaliyetten alıkonulması ihtiyati tedbir kararına yapılan itirazın değerlendirilmesi için 18. Asliye Hukuk Mahkemesi tarafından bir duruşma gerçekleştirileceği öğrenildi.
06.04.2022: Derneğin faaliyetten alıkonulması şeklinde alınan ihtiyati tedbir kararına yapılan itirazın değerlendirildiği duruşmada, tedbir kararına yapılan itiraz kabul edildi ve faaliyetten alıkonulma şeklindeki tedbir kararı kaldırıldı.
[1] Medyada çıkan birçok karalama ve hedef gösterme haberinin yanı sıra dava dosyasında yer alan resmi belgelerde Tarlabaşı Çukur Mahallesi “PKK yanlısı ve LGBTİ’liler tarafından gösteri ve yürüyüşlerin yapıldığı bölgenin merkezi” olarak nitelendirilmiştir.
[2] Bkz. 2019 ve 2020 faaliyet raporları
[3] https://kaosgldernegi.org/images/library/lgbti-o-g-renciler-web.pdf
[4] https://www.milatgazetesi.com/haber/bu-suc-merkezine-dur-deyin-korkunc-tuzak-6412/
[5] Yeni Akit, Yeni Şafak, Takvim, A Haber, TGB
[6] https://www.milatgazetesi.com/haber/bu-suc-merkezine-dur-deyin-korkunc-tuzak-6412/
[7]https://www.ahaber.com.tr/video/yasam-videolari/sislide-toplum-merkezinde-lgbt-ve-teror-egitimi
[8] https://www.milatgazetesi.com/haber/chpli-ibbden-skandal-sapkinlik-6330/